Astronomowie zaprezentowali pierwszy obraz supermasywnej czarnej dziury w centrum naszej galaktyki. O odkryciu poinformowały Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) oraz uczestnicy projektu o nazwie Teleskop Horyzontu Zdarzeń (EHT). Czarna dziura to obszar czasoprzestrzeni, którego z uwagi na wpływ grawitacji nic łącznie ze światłem nie może opuścić. Zgodnie z ogólną teorią względności do jej powstania niezbędne jest nagromadzenie dużej masy w odpowiednio małej objętości.
Pierwsze zdjęcie czarnej dziury w centrum Drogi Mlecznej.
fot: EHT Collaboration
Czarną dziurę otacza powierzchnia nazywana horyzontem zdarzeń, która wyznacza granicę bez powrotu. Nazywa się ją „czarną”, ponieważ pochłania całkowicie światło trafiające w horyzont zdarzeń, nie odbijając niczego.
O obecności w centrum Drogi Mlecznej supermasywnej czarnej dziury naukowcy wiedzieli od dawna. Dowodem na to były przeprowadzane dotychczas obserwacje ruchu gwiazd w pobliżu centrum Sagittarius A* wskazujące na obecność w tym miejscu masy cztery miliony razy większej niż masa Słońca. Sagittarius A* to obiekt astronomiczny, który jest jasnym i bardzo zwartym źródłem radiowym w centrum Drogi Mlecznej.
Dopiero zaprezentowane przez astronomów zdjęcie stało się bezpośrednim (wizualnym) dowodem istnienia czarnej dziury w centrum naszej galaktyki. Obraz czarnej dziury udało się uzyskać w wyniku analizy danych z obserwatoriów radiowych w ramach projektu o nazwie Teleskop Horyzontu Zdarzeń (EHT). Na zaprezentowanym zdjęciu możemy ujrzeć cień czarnej dziury i jasny pierścień tuż obok horyzontu zdarzeń obiektu. Rozmiar cienia czarnej dziury szacuje się na ok. 52 mikrosekundy łuku na niebie.
Pierwsze zdjęcie czarnej dziury w centrum Drogi Mlecznej.
fot: EHT Collaboration
Teleskop Horyzontu Zdarzeń to globalny program naukowy, którego głównym zadaniem jest obserwacja przestrzeni kosmicznej znajdującej się w bezpośredniej bliskości czarnej dziury z rozdzielczością kątową porównywalną do rozmiarów horyzontu zdarzeń czarnej dziury. W programie (EHT) bierze udział liczne grono największych radioteleskopów z całego świata pracujących na falach milimetrowych i submilimetrowych przy pomocy techniki znanej jako interferometria wielkobazowa.
Warto zaznaczyć, że pokazane zdjęcie nie jest pierwszym w historii obrazem czarnej dziury. 10 kwietnia 2019 roku zostało opublikowane pierwsze historyczne zdjęcie czarnej dziury w centrum galaktyki M87 uzyskane również w ramach projektu (EHT). W obu przypadkach mamy do czynienia z supermasywnymi czarnymi dziurami. Między nimi występują jednak pewne różnice m.in.
- czarna dziura w M87 jest około 1600 razy masywniejsza od Sagittarius A*
- ze względu na różnicę odległości obie mają dla nas podobny rozmiar kątowy na niebie
- czarna dziura w M87 leży w odległości 55 milionów lat świetlnych, a od Sagittarius A* dzieli nas 27 tysięcy lat świetlnych.
O pierwszym historycznym zdjęciu czarnej dziury możecie przeczytać w naszym artykule z 2019 roku.